Waar loopt dit alles op uit? Waartoe dient dit bestaan? De antwoorden op zulke vragen krijg je niet zomaar. De betekenis van het leven nu en in het verleden kan zich op een veel later moment aandienen dan nu. De bijbel heeft een mooi woord voor zo’n moment dat nog moet komen: de tijd is dan ‘vervuld’ of ‘voleindigd’. Ook hoor je wel eens zeggen: dat gebeurt aan het einde der tijden. Hoe en wanneer zo’n einde plaatsvindt is moeilijk voor te stellen. Omdat alles wat we doen ‘in de tijd’ is kunnen we moeilijk ons voorstellen hoe het daar voorbij is. Want dat zou zijn ‘buiten de tijd’. We kunnen niet over onze eigen beperktheid heen springen. Misschien zijn degenen die dat het beste kunnen doen degenen die spreken en schrijven in dichterlijke taal.
De dichter Willem Barnard vergeleek zo’n vervuld raken van de tijd als een zin die niet eindigt met een punt maar met een dubbele punt. De zin ontleent geen betekenis enkel en alleen aan zichzelf, maar voor een groot deel aan wat er nog op volgt. Wij hebben door Christus weet van eeuwig leven. Al beseffen wij de eindigheid van de tijd, we leven eveneens in de verwachting van wat er nog gaat komen.
Velen raken ontmoedigd als zij denken aan het einde van je leven. Of gaan gebukt onder de zwaarte van het feit dat je dit punt niet kunt uitwissen. Wat velen echter vergeten is wat je wél met dit feit kunt doen: dat is er een punt bij zetten, waardoor het een ‘open einde’ wordt.
Zo ademen de lezingen op 22 november, wanneer we de laatste zondag van het kerkelijke jaar vieren, de geest van een geloof in een open einde, een vervulde tijd. Het einde wordt door de profeet Daniël gezien als een tijd van ongekend grote benauwdheid onder de volken, door de apostel Paulus als een dag waarop plotseling het verderf zichtbaar zou worden, en door Jezus als een tijd van ongekend grote verdrukking op aarde. Wat zij ons meegeven aan het einde van het kerkelijk jaar is echter troostrijk door wat zij er op laten volgen: in die duisternis zullen degenen met inzicht stralen als sterren, zullen degenen die met Christus zijn verenigd niet ten onder gaan, maar leven, en zullen de uitverkorenen verzameld worden.
Met dit open einde is de toon gezet voor het begin van de tijd van verwachting van de komst van de Messias die op deze zondag volgt: de Advent. De toon waarmee we het jaar afsluiten stemt ons dan ook positief en vervult ons met hoop op wat gaat komen voorbij het einde.
Pastoor Henk Schoon